Triumf nad zarazą w Tarnowskich Górach! Matka Boska Piekarska też ma na koncie cuda. Kult Maryi Wniebowziętej w woj. śląskim

15 sierpnia. 2004 rok. Jan Paweł II na placu przed bazyliką w Lourdes wygłasza Eucharystię, w której uczestniczyło ok. 300 tys. pielgrzymów.

- Obydwa dogmaty, Niepokalanego Poczęcia i Wniebowzięcia, są ze sobą ściśle związane. Obydwa głoszą chwałę Chrystusa Odkupiciela i świętość Maryi, której ludzki los jest już teraz w sposób pełny i ostateczny zrealizowany w Bogu - mówił Jan Paweł II w 2004 roku podczas wygłaszania homilii na placu przed bazyliką w Lourdes podczas uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Przenieśmy się do roku 1920. Polacy stają ponownie w obliczu obrony świeżo odzyskanej wolności. W szybkim tempie Armia Czerwona zbliża się do Warszawy, a mieszkańcy stolicy z coraz mniejszym optymizmem patrzą w przyszłość. Ochotnicze oddziały wyruszają na front, a w sercach mieszkańców miasta gorączkowo trwa modlitwa o ratunek...

Maryja odpowiedziała na te modlitwy. Jeńcy rosyjscy w niewoli opowiadali o widzeniu postaci, która broniła dostępu do miasta. Szczegóły tego wydarzenia zostały opisane przez ks. Józefa Marię Bartnika oraz Ewę Storożyńską w książce "Matka Boża Łaskawa a Cud nad Wisłą. Dzieje kultu i łaski" (2011).

To jednak nie koniec. Cud wydarzył się 14 sierpnia. Bolszewicy nacierając na Warszawę widzą kobietę w niebieskiej sukni, która trzyma naręcza piorunów. Drugi raz ukazała się 15 sierpnia 1920 roku podczas bitwy pod Wólką Radzymińską. Rosyjscy żołnierze ujrzeli na ciemnym niebie ogromną postać kobiety, otoczoną świetlistą aureolą, trzymającą przedmiot przypominający tarczę, od której odbijały się wystrzeliwane w kierunku Polaków pociski.

Mieszkańcy okolicznych wsi, do których uciekali rozbici żołnierze Armii Czerwonej, również stali się świadkami tych wizji. Twierdzili, że uciekają nie tylko przed polskimi wojskami, lecz także przed "Carycą – Matką Bożą"...

Rola Maryi w obronie Warszawy, choć nie została oficjalnie zbadana i potwierdzona przez Kościół, weszła do powszechnej świadomości ludzi tamtego czasu. Przykładem jest obraz Jerzego Kossaka "Cud nad Wisłą" (1930), gdzie na niebie widoczna jest postać Maryi, a rycerstwo nacierające wraz z polskimi żołnierzami na przerażonych bolszewików.

15 sierpnia przypada rocznica "Cudu nad Wisłą", zwycięstwa Polskiego Wojska nad Sowietami w 1920 roku, uważanej za wynik wstawiennictwa Maryi. W Polskim Wojsku to także dzień obchodów. Co ciekawe, w ten dzień obchodzimy także Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny...

Ogłoszenie dogmatu o Wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny przez papieża Piusa XII miało doniosłe znaczenie dla wiernych katolickich. Była to oficjalna deklaracja, która potwierdziła wiarę w to, że Maryja została wzięta do nieba w ciele i duszy po zakończeniu swojego ziemskiego życia. To ogłoszenie dało wierzącym jeszcze większą pewność co do roli Maryi jako pośredniczki między Bogiem a ludźmi oraz Jej szczególnej pozycji w historii zbawienia.

Święto Wniebowzięcia jest jednym z najstarszych świąt maryjnych w Polsce. Dowodem na to jest wybór Maryi na patronkę metropolii gnieźnieńskiej już w X wieku. Wyjątkowym dziełem sztuki tego kultu jest ołtarz Wita Stwosza w Kościele Mariackim w Krakowie, który przedstawia sceny zaśnięcia, wniebowzięcia i ukoronowania Maryi.

Teologowie nie byli jednomyślni co do kwestii, czy Maryja została wzięta do nieba za życia, czy też po śmierci. Ta zagadnienie stanowiło przedmiot głębokich dyskusji i kontrowersji wewnątrz kościoła katolickiego. W wyniku braku zgody w tej kwestii, stosowano różne sformułowania.

Wśród nich, szczególnie rozpowszechnione stało się określenie "zaśnięcie". Ten termin odzwierciedlał stan niejasności dotyczący momentu, w którym Maryja została wzięta do nieba. Wielu teologów uważało, że Maryja mogła umrzeć i zostać wzięta do nieba po śmierci, podobnie jak Jezus Chrystus. Jednak brak jednomyślności na ten temat skłonił do używania bardziej ogólnego określenia, jakim było "zaśnięcie", które było mniej precyzyjne co do czasu i sposobu tego wydarzenia. Różnica w interpretacji wydarzenia była widoczna między Kościołem Wschodnim a Zachodnim. W Kościele Wschodnim, zwłaszcza w tradycji prawosławnej, terminy "Zaśnięcie" lub "Odpocznienie" Maryi były powszechnie stosowane. To określenie podkreślało spokojny sen Maryi, jej odniesienie do stanu spokoju i odpoczynku, zanim została wzięta do nieba.

Z kolei na Zachodzie, zwłaszcza w tradycji katolickiej, pojawiły się inne określenia, takie jak "Przejście" lub "Wniebowzięcie". Te terminy skupiały się bardziej na samym akcie wniebowzięcia Maryi, sugerując, że została wzięta do nieba w ciele i duszy bez wcześniejszej śmierci. Różnorodność terminologii, chociaż wynikała z braku jednoznaczności w interpretacji, jednocześnie podkreślała głęboką tajemnicę i szacunek dla roli Maryi w historii zbawienia. Niezależnie od terminologii, wierni nadal hołdują Maryi jako Matce Bożej, która została podniesiona do nieba i jest obecna jako orędowniczka i opiekunka dla wszystkich wierzących.

W epoce baroku Wniebowzięcie Matki Bożej stało się popularnym motywem wśród artystów, którzy umiejętnie, czasem nadmiernie, przedstawiali tę tematykę. Przykładem jest rzeźba z okresu 1717–1725, umieszczona w kościele klasztornym w Rohr w Niemczech. Mistrzowskie dzieło autorstwa Braci Asam ukazuje Maryję, wydającą się lekko przerażoną, unoszoną w stronę nieba przez aniołów. Pod figurą widoczny jest pusty sarkofag, otoczony zdziwionymi apostołami. Nierzadko z sarkofagu wyłaniają się kwiaty: lilie, czerwone róże oraz czasem fiołki. Te symboliczne elementy mają swoje znaczenie – lilie reprezentują dziewictwo i niewinność Maryi, czerwone róże ukazują jej współuczestnictwo w cierpieniu Syna, zaś fiołki symbolizują Jej pokorę. Czasami ta kompozycja jest dodatkowo ubogacona poprzez ukazanie koronacji Najświętszej Maryi Panny.

Symbole, które były ukazywane na barokowych dziełach są widoczne do dzisiaj w naszej polskiej kulturze. Na przykład w bazylice piekarskiej 14 sierpnia parafia zachęcała do składania kwiatów na „Grobie Maryi” w ramach obrzędów zaśnięcia Matki Bożej.

- Prosimy o przynoszenie kwiatów do ozdobienia „Grobu Maryi” na obchody zaśnięcia i Uroczystość Wniebowzięcia NMP. Kwiaty można składać w centrum pielgrzymkowym do poniedziałku - informuje piekarska bazylika.

Nic więc dziwnego, że odwołania kulturowe wiążą się z tradycją ludową, która łączy to święto ze zbiorami plonów. 15 sierpnia wnosi się do kościoła wieńce zboża, warzyw, owoców, kwiatów i ziół do poświęcenia. Wiele zwyczajów powstało wokół tego dnia, w tym wianków ze świeżych ziół, które mają chronić przed chorobami. Komunistyczne władze w 1955 roku odebrały dniu Wniebowzięcia status wolnego od pracy, jednak w maju 1989 roku Sejm przywrócił mu tę rangę.

Pierwsze przejawy czci maryjnej w Piekarach Śląskich mogą sięgać już XVII wieku lub nawet wcześniej. Na terenie obecnej bazyliki znajdował się dawny drewniany kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła, który zawierał obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, stworzony przez nieznanego artystę. Coraz większa liczba osób gromadziła się przed tym malowidłem. Według opowieści ówczesnego proboszcza, księdza Jakuba Roczkowskiego, przeniesienie obrazu z ołtarza bocznego na główny spowodowało wiele przypadków cudownych uzdrowień. Warto zaznaczyć, że obecnie znajdujący się w bazylice obraz jest repliką. Oryginalne dzieło zostało wywiezione do Opola w 1702 roku ze względu na zagrożenie ze strony wojsk szwedzkich. Niemniej jednak, to nie wpłynęło negatywnie na znaczenie sanktuarium w Piekarach Śląskich. Każdego roku setki tysięcy wiernych pielgrzymuje do tego wyjątkowego miejsca.

Legendy głoszą, że sława obrazu rozszerzyła się dzięki donośnemu wybawieniu pobliskich Tarnowskich Gór od zarazy, co wiązano z modlitwami i błaganiami o uzdrowienie, które były kierowane w stronę wizerunku Madonny. Z biegiem czasu kult skierowany ku temu obrazowi narastał. Skutkiem tego były dwie komisje, które odwiedziły Piekary w celu zbadania rzekomej "cudowności" tego malowidła. W 1678 roku mieszkańcy Piekar wystąpili przeciwko planowanemu usunięciu obrazu z ołtarza głównego przez biskupich komisarzy. Ostatecznie arcybiskup Pragi, Jan Fryderyk Wallstein, uznał obraz Matki Bożej Piekarskiej w 1680 roku. To wydarzenie miało miejsce po tym, jak obraz Madonny został przewieziony do Pragi na prośbę cesarza Leopolda I i przyczynił się do zahamowania panującej tam zarazy.

Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny odbywa się zawsze 15 sierpnia, stanowi obowiązek uczestnictwa w Eucharystii dla katolików. Uroczystości odbywają się w całym kraju. Najważniejsze obchody tego dnia odbywają się na Jasnej Górze w Częstochowie.

Kult Maryi Wniebowziętej jest głęboko zakorzeniony w długiej historii Kościoła katolickiego. Liczne świątynie zostały wzniesione jako akt oddania czci Matce Bożej Wniebowziętej. Kościoły są miejscami modlitwy, refleksji i pielgrzymek, które przyciągają wierzących z różnych stron Polski. Wiele uroczystości odbywa się także w woj. śląskim. Przykładowo Bazylika Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich to również jedno z najważniejszych miejsc kultu na terenie naszego regionu i centralne miejsce obchodów Wniebowzięcia. Majestatyczne sanktuarium przyciąga nie tylko miejscowych wiernych, ale także pielgrzymów z całego kraju, którzy przybywają, aby uczcić Matkę Bożą i uczestniczyć w uroczystościach. W tym roku po każdej mszy świętej wierni będą święcić zioła i kwiaty. Parafia zaprasza także na obchody różańcowe o godz. 13.45 wraz z obrzędem koronacji figury Matki Bożej, które rozpoczną się przy Grobie Matki Bożej na Kalwarii. O godz. 15 odbędzie się procesja z figurą do bazyliki i nieszpory maryjne.

Kult Wniebowzięcia Maryi znajduje odzwierciedlenie w licznych zgromadzeniach zakonnych, które przyjęły Jej imię jako swoje wezwanie. Zakony skupiają się na naśladowaniu Maryi jako wzoru cnót i doskonałości duchowej, poprzez swoje życie modlitwy, pracy społecznej i działalności duszpasterskiej, Wspólnoty zakonne oddają cześć Maryi i propagują Jej nauki. Przykładem jest prężnie działające Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Wodzisławiu Śląskim. Siostry te dążą do naśladowania Maryi jako Matki i wzoru w życiu codziennym.